Wiki Łeba

Narzędzia użytkownika

Narzędzia witryny

Ślad:
historia:od_1657_do_1772_pod_wladaniem_branderburgii_lenno_polski

Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

Odnośnik do tego porównania

Nowa wersja		Poprzednia wersja
historia:od_1657_do_1772_pod_wladaniem_branderburgii_lenno_polski [2019/02/15 07:56] – [Ta strona jeszcze nie istnieje] Grzegorz Kleinahistoria:od_1657_do_1772_pod_wladaniem_branderburgii_lenno_polski [2022/03/19 22:52] (aktualna) – Grzegorz Kleina
Linia 3: Linia 3:
 === Burmistrzowie Miasta === === Burmistrzowie Miasta ===
  
-**1657 - 1662** Moldenhauer+**1657 - 1662** Martin Mollenhauer 
 **1663** Zielke **1663** Zielke
 +
 **1684 - 1688** Georg Bunke **1684 - 1688** Georg Bunke
 +
 **1688 - 1712**  **1688 - 1712** 
 Nikolaus Lars  Nikolaus Lars 
Linia 11: Linia 14:
 Corssen Corssen
 Bunke Bunke
 +
 **1713** Gottfried Laars **1713** Gottfried Laars
  
Linia 17: Linia 21:
 **1657** - Król Jan Kazimierz, dążąc do rozerwania przymierza Brandenburgii ze Szwedami,mocą układu w Welawie oddał Fryderykowi Wilhelmowi, elektorowi **1657** - Król Jan Kazimierz, dążąc do rozerwania przymierza Brandenburgii ze Szwedami,mocą układu w Welawie oddał Fryderykowi Wilhelmowi, elektorowi
 brandenburskiemu, powiat lęborski w lenno z obowiązkiem składania z nich hołdu Koronie. Hołdy były traktowane jako formalnóść. Za panowania Sasów zaniechano ich w ogóle. brandenburskiemu, powiat lęborski w lenno z obowiązkiem składania z nich hołdu Koronie. Hołdy były traktowane jako formalnóść. Za panowania Sasów zaniechano ich w ogóle.
 +{{ :historia:1657.jpg |}}
  
 **1662** - Margrabia brandenburski Fryderyk Wilhelm przedstawił projekt wybudowania w Łebie portu handlowego. Z powodu oczekiwanych wysokich kosztów przedsięwzięcia i usytuowanie Łeby na gospodarczo mało aktywnym terenie, został on jednak już wkrótce zarzucony. **1662** - Margrabia brandenburski Fryderyk Wilhelm przedstawił projekt wybudowania w Łebie portu handlowego. Z powodu oczekiwanych wysokich kosztów przedsięwzięcia i usytuowanie Łeby na gospodarczo mało aktywnym terenie, został on jednak już wkrótce zarzucony.
Linia 40: Linia 45:
 **1753** **1753**
 - powstały plany utworzenia w pobliżu Łeby, nad Jeziorem Sarbsko, żydowskiego miasta. Pomysł ten narodził się w Kamerze Wojny i Domen (niem. Kriegs- und Domänenkammer), której od roku 1730 podlegali wszyscy zamieszkali na Pomorzu Żydzi. Założenie takiego miasta miało zapewnić schronienie tym Żydom, którzy nie uzyskali pozwolenia na zamieszkanie w innych miastach. Procesy cywilne w mieście miały podlegać rabinom oraz przewodniczącym gminy, natomiast za procesy karne miały być odpowiedzialne lokalne sądy. Propozycję zmniejszenia liczby ludności żydowskiej, przede wszystkim w mniejszych miasteczkach, szczególnie popierał urzędnik ds. finansowych (niem. Kammerrat), Bühring, jak również urzędnik ds. wojennych (niem. Kriegsrat), Uhl. Również starszyzna żydowska, zgromadzona na posiedzeniu z okazji odbywających się we Frankfurcie nad Odrą targów, odniosła się do tych planów pozytywnie. Przeciwny był natomiast urzędnik wojskowy, Culemann. Uważał on, że Żydzi nie będą w stanie zatroszczyć się o porządek i dyscyplinę w takiej autonomicznej gminie. Miał on również obiekcje co do lokalizacji miasta, która jego zdaniem nie przyniosłaby korzyści dla wzmożonego handlu z Polską i Gdańskiem. W kwestii budowy miasta zasięgnięto też rady rzeczoznawcy. Był nim właściciel terenu na którym miało powstać miasto, pułkownik von Weiher, z którym kontaktował się urzędnik ds. administracyjnych (niem. Amtsrat), Hackebeck. Wg opinii von Weihera, na obszarze tym występowała wyłącznie woda oraz piasek, konieczne byłoby zatem sprowadzanie materiałów budowlanych z daleka. Rząd Berliński popierał plan budowy miasta, dopóki na drodze nie stanęły kwestie finansowe, cała inwestycja bowiem, będąca rodzajem wewnętrznej kolonizacji, miała być przeprowadzona bez naruszania budżetu rządu. Wprawdzie istniały już wówczas podobne kolonie, których mieszkańców w początkowej fazie osiedlania się i urbanizacji Fryderyk II okazyjnie wspierał finansowo, w tym przypadku jednak mieszkańcami miasta mieli być Żydzi, którzy nie posiadali przywilejów, a więc również wystarczających źródeł dochodów, w żaden więc sposób nie zdołaliby oni zebrać całej potrzebnej sumy. Urzędnicy z Izby Pomorskiej (niem. Pommersche Kammer) liczyli co prawda na to, że do miasta przeniosą się także zamożni Żydzi, ale nie ma żadnych dowodów na to, że udało się pozyskać jakiś chętnych. Pomijając jednak wszystkie te utrudnienia, tym co przesądziło o porzuceniu planów budowy miasta było w rzeczywistości antyżydowskie nastawienie Fryderyka II. Doszedł on bowiem do wniosku, że powiększanie się liczby ludności żydowskiej przynosi wyznawcom chrześcijaństwa same szkody. Ponieważ wielu Żydów utrzymywało się z lichwy, a stwierdzono również w tej społeczności występowanie największej liczby oszustów i złodziei, założenie miasta wyłącznie żydowskiego naraziłoby na szwank wymianę handlową z Gdańskiem, jaką prowadzili chrześcijańscy kupcy oraz fabrykanci, co całkowicie pozbawiłoby ich środków do życia. Mimo podejmowanych przez Izbę Pomorską prób przekonania króla do zmiany zdania, dnia 14 lipca 1754 roku ostatecznie odrzucił on plan budowy żydowskiego miasta /wg www.sztetl.org.pl/, - powstały plany utworzenia w pobliżu Łeby, nad Jeziorem Sarbsko, żydowskiego miasta. Pomysł ten narodził się w Kamerze Wojny i Domen (niem. Kriegs- und Domänenkammer), której od roku 1730 podlegali wszyscy zamieszkali na Pomorzu Żydzi. Założenie takiego miasta miało zapewnić schronienie tym Żydom, którzy nie uzyskali pozwolenia na zamieszkanie w innych miastach. Procesy cywilne w mieście miały podlegać rabinom oraz przewodniczącym gminy, natomiast za procesy karne miały być odpowiedzialne lokalne sądy. Propozycję zmniejszenia liczby ludności żydowskiej, przede wszystkim w mniejszych miasteczkach, szczególnie popierał urzędnik ds. finansowych (niem. Kammerrat), Bühring, jak również urzędnik ds. wojennych (niem. Kriegsrat), Uhl. Również starszyzna żydowska, zgromadzona na posiedzeniu z okazji odbywających się we Frankfurcie nad Odrą targów, odniosła się do tych planów pozytywnie. Przeciwny był natomiast urzędnik wojskowy, Culemann. Uważał on, że Żydzi nie będą w stanie zatroszczyć się o porządek i dyscyplinę w takiej autonomicznej gminie. Miał on również obiekcje co do lokalizacji miasta, która jego zdaniem nie przyniosłaby korzyści dla wzmożonego handlu z Polską i Gdańskiem. W kwestii budowy miasta zasięgnięto też rady rzeczoznawcy. Był nim właściciel terenu na którym miało powstać miasto, pułkownik von Weiher, z którym kontaktował się urzędnik ds. administracyjnych (niem. Amtsrat), Hackebeck. Wg opinii von Weihera, na obszarze tym występowała wyłącznie woda oraz piasek, konieczne byłoby zatem sprowadzanie materiałów budowlanych z daleka. Rząd Berliński popierał plan budowy miasta, dopóki na drodze nie stanęły kwestie finansowe, cała inwestycja bowiem, będąca rodzajem wewnętrznej kolonizacji, miała być przeprowadzona bez naruszania budżetu rządu. Wprawdzie istniały już wówczas podobne kolonie, których mieszkańców w początkowej fazie osiedlania się i urbanizacji Fryderyk II okazyjnie wspierał finansowo, w tym przypadku jednak mieszkańcami miasta mieli być Żydzi, którzy nie posiadali przywilejów, a więc również wystarczających źródeł dochodów, w żaden więc sposób nie zdołaliby oni zebrać całej potrzebnej sumy. Urzędnicy z Izby Pomorskiej (niem. Pommersche Kammer) liczyli co prawda na to, że do miasta przeniosą się także zamożni Żydzi, ale nie ma żadnych dowodów na to, że udało się pozyskać jakiś chętnych. Pomijając jednak wszystkie te utrudnienia, tym co przesądziło o porzuceniu planów budowy miasta było w rzeczywistości antyżydowskie nastawienie Fryderyka II. Doszedł on bowiem do wniosku, że powiększanie się liczby ludności żydowskiej przynosi wyznawcom chrześcijaństwa same szkody. Ponieważ wielu Żydów utrzymywało się z lichwy, a stwierdzono również w tej społeczności występowanie największej liczby oszustów i złodziei, założenie miasta wyłącznie żydowskiego naraziłoby na szwank wymianę handlową z Gdańskiem, jaką prowadzili chrześcijańscy kupcy oraz fabrykanci, co całkowicie pozbawiłoby ich środków do życia. Mimo podejmowanych przez Izbę Pomorską prób przekonania króla do zmiany zdania, dnia 14 lipca 1754 roku ostatecznie odrzucił on plan budowy żydowskiego miasta /wg www.sztetl.org.pl/,
 +
 +**1761**
 +W 1761 po raz trzeci w czasie wojny siedmioletniej Rosja podjęła próbę zdobycia twierdzy Colberg (Kołobrzeg) (poprzednie były w latach 1758 i 1760).
 +Na Pomorze skierowano korpus generała-feldmarszałka Piotra Aleksandrowicza Rumiancewa. Na początku kampanii korpus liczył około 18.000 żołnierzy.
 +W blokadzie twierdzy miała wspomagać korpus eskadra Floty Bałtyckiej wiceadmirała Andrieja Iwanowicza Polańskiego w składzie: 19 okrętów liniowych, 2 fregaty i 3 okręty artyleryjskie z oddziałem transportowym dla przewozu 7000 żołnierzy.
 +
 +Co prawda Łebę ominęły bezpośrednie działania wojenne ale jej znaczenie dla korpusu gen. Rumiancewa było istotne.
 +
 +Wiadomo ,że z głodnego żołnierza pożytek na polu walki jest niewielki a właśnie główne magazyny zaopatrującew korpus ulokowano w Łebie i Rügenwalde (Darłowo).
 +Do nich dostarczono zaopatrzenie z magazynu w Piławie skąd drogą morską dostarczano je do Bodenhagen (Bagicz) i transportem lądowym do Zanow (Sianów).
 +
 +W żródłach rosyjskich zachowały się dane dotyczące przychodów i rozchodów magazynu w Łebie i innych zarządzanych z Łeby w trakcie kampanii 1761 r.
 +Ilości produktów określano w ówczesnych jednostkach objętości – czetwiertiach (w Rosji 1 czetwiert = 209,9 l.
 +
 +początek sierpnia 1761
 +stan magazynu : 10.140 czetw. mąki i kaszy oraz 7.248 czetw. owsa
 +
 +sierpień –wrzesień 1761
 +dostarczono do magazynu:
 +a) z Piławy: 12.517 czetw. mąki i kaszy oraz 10.702 czetw. owsa
 +b) z Rosji bezpośrednio do Bodenhagen: 3.030 czetw. mąki i kaszy
 +c) drogą lądową z magazynów w Neustettin (Szczecinek), Konitz (Chojnice) i Schlochau(Człuchów) bezpośrednio do Zanow i Kӧslin (Koszalin): 5.354 czetw. mąki i kaszy
 +d) kontrybucja: 957 czetw. mąki i kaszy
 +z tego przekazano korpusowi: 13.638 czetw. mąki i 1.854 kaszy
 +skierowano z powodu sztormu do Gdańska: 512 czetw. mąki i 40 czetw.kaszy
 +
 +do 28 września 1761 r.
 +pozostawało w magazynach:
 +w Łebie - 8.567 czetw. mąki, 883 czetw. kaszy, 17.986 czetw. owsa
 +w Zanow - 4.795 czetw. mąki, 245 czetw. kaszy,
 +k/Bodenhagen (na galiotach) - 4.487 czetw. mąki, 504 czetw. kaszy,
 +
 +Pod koniec października transport drogą morską był już niemożliwy a transport drogą lądową – bardzo utrudniony. Korpus gen.Rumiancewa liczył już ok. 40.000 żołnierzy.
 +W związku z tym gen.Rumiancew postanowił na ile się da spożytkować zapasy zgromadzone w Łebie i Rügenwalde po czym zaopatrzyć wojsko drogą zakupu żywności na zapleczu frontu - w Polsce.
 +
 +Mapa kampanii 1759-1760-1761
 +{{ :historia:1761.jpg?400 |}}
 +
  
 **1762** - Fryderyk Wielki jeszcze podczas trwania wojny siedmioletniej , w roku 1762, powziął zamiar powołania komisji specjalnej, której zadaniem miała być powojenna odbudowa kraju. Program nosił francuską nazwę "Retablissement". Przewidywał doraźną pomoc ludności w postaci żywności, zboża siewnego, bydła i drewna na odbudowę zniszczonych zagród. Podjęto przerwany wybuchem wojny program pozyskiwania użytków rolnych na terenach podmokłych i regulacji rzek w celu uczynienia ich spławnymi oraz budowy kanałów. **1762** - Fryderyk Wielki jeszcze podczas trwania wojny siedmioletniej , w roku 1762, powziął zamiar powołania komisji specjalnej, której zadaniem miała być powojenna odbudowa kraju. Program nosił francuską nazwę "Retablissement". Przewidywał doraźną pomoc ludności w postaci żywności, zboża siewnego, bydła i drewna na odbudowę zniszczonych zagród. Podjęto przerwany wybuchem wojny program pozyskiwania użytków rolnych na terenach podmokłych i regulacji rzek w celu uczynienia ich spławnymi oraz budowy kanałów.
 Na realizatora tego programu w Nowej Marchii i na Pomorza w randze generalnego dyrektora król powołał swego zdolnego oficera służby zaopatrzenia, zajmującego się w latach wojny siedmioletniej zakupem koni i paszy, Franza Balthasara Schönberga von Brenckenhoffa, mianując go 15 grudnia 1762 szefem komisji specjalnej do spraw odbudowy Nowej Marchii i Pomorza podległej centrum rządowemu w Berlinie – Generalnemu Dyrektorium.  Na realizatora tego programu w Nowej Marchii i na Pomorza w randze generalnego dyrektora król powołał swego zdolnego oficera służby zaopatrzenia, zajmującego się w latach wojny siedmioletniej zakupem koni i paszy, Franza Balthasara Schönberga von Brenckenhoffa, mianując go 15 grudnia 1762 szefem komisji specjalnej do spraw odbudowy Nowej Marchii i Pomorza podległej centrum rządowemu w Berlinie – Generalnemu Dyrektorium. 
 +{{ :historia:1762.jpg |}}
  
 **1769** W ramach zarządzonego przez Fryderyka Wielkiego przeprowadzenia na wielką skalę prac nad regulacją stosunków wodnych na Pomorzu uregulowano koryto rzeki Łeby. Wykonano również sieć kanałów melioracyjnych, które odwodniły bagna, sąsiadujące z jeziorami. **1769** W ramach zarządzonego przez Fryderyka Wielkiego przeprowadzenia na wielką skalę prac nad regulacją stosunków wodnych na Pomorzu uregulowano koryto rzeki Łeby. Wykonano również sieć kanałów melioracyjnych, które odwodniły bagna, sąsiadujące z jeziorami.
 +
 +
 +
 +
 +
historia/od_1657_do_1772_pod_wladaniem_branderburgii_lenno_polski.1550213792.txt.gz · ostatnio zmienione: 2019/02/15 07:56 przez Grzegorz Kleina