Łeba - Żarnowska - Gać - Izbica - Kluki - Smołdziński Las - Smołdzino - Gardna Wielka
znaki - żółte, ok.38 km

Wycieczkę rozpoczynamy od stacji PKP. Przechodzimy przez skwer, skręcamy w prawo w ul.Powst.Warszawy, mijamy kościół, dochodzimy do ul.Kościuszki i wychodzimy na szosę, biegnącą do Lęborka. Wędrujemy szosą ok.2,0 km, obserwując z prawej strony malownicze łąki z taflą jez. Łebsko i widniejącymi nad nią jasnymi wierzchołkami wydm ruchomych. Ok. 600 m od Łeby biegnie w prawo polna droga, którą można poprzez łąki i wzdłuż kanału dojść do wsi Żarnowska. Można też kontynuować wycieczkę szosą, dochodząc do skrzyżowania za przyst.PKS (ok.2,0 km) i skręcić w prawo. Mijamy spory odcinek wyciętego lasu, zagajnik brzozowo-świerkowy, łąki i dochodzimy do zabudowań wsi Żarnowska (ok.4,5 km). Żarnowska - stara wieś zamieszkała przez Kaszubów nadłebiańskich. Zachowały się chałupy szkieletowe z XIX w. Wieś leży na wsch. skraju olbrzymiego Rezerwatu kraj obrazo wo-leśnego „Żarnowska” o pow. 781,45 ha. Chroni on charakterystyczny krajobraz wydmowy z wielkimi, wysokimi do 28 m, łukami starych wydm parabolicznych, pokrytych borem bażynowym. W zagłębieniach między wydmami znajdują się torfowiska wysokie, które opanowuje bór bagienny z udziałem woskownicy europejskiej. Na stokach rośnie bór mieszany z bukiem. Rozległe obszary opanowała brzezina bagienna. W pdn. części rezerwatu wykształcił się płat łęgu wiązowego.

We wsi Żarnowska szlak skręca w lewo i wiedzie drogą przez kanał melioracyjny do granicy Parku, oznaczonej tablicą informacyjną. Na rozwidleniu dróg, zgodnie ze znakami żółtymi kierujemy się w prawo, w drogę prowadzącą przez stary bór z wysokimi, rozłożystymi sosnami. W bogatym runie rosną tu paprocie, głównie orlica, jagody, wiele ziół. Tuż przy szlaku rośnie największa z polskich paproci, piękny długosz królewski, zabezpieczona przed zniszczeniem niskimi plotkami.

W pobliżu wsi Żarnowska, na półwyspie Jez. Łebsko (kier. płn.-zach.), znajduje się Rezerwat ścisły faunistyczny (ornitologiczny) „Żarnowskie Lęgi” o pow. 146,56 ha. Obejmuje szeroki pas nadbrzeżnych szuwarów oraz sąsiadujących z nimi wód i łąk. Liczne półwyspy, wysepki i zatoki sprzyjają osiedlaniu się ptaków. Dzięki temu rezerwat ma najbogatszą awifaunę na całym jeziorze. Znajduje się tu najliczniejsza na całym Wybrzeżu kolonia mewy śmieszki, skupiająca czasem do 10 tys. par. Gnieździ się też mewa srebrzysta, rybitwa zwyczajna i inne. W szuwarach występują błotniaki - stawowy i popielaty.

Po przejściu ok. 3,0 km mijamy z lewej strony Rezerwat ścisły glebowo-florystyczny „Bielice Gackie” o pow. 3,88 ha, utworzony dla zachowania typowych bielić przybałtyckich. Ochroną objęto wzgórze porośnięte starym, ponad 100-letnim lasem sosnowym.

Przed wsią Gać, w pobliżu szlaku wycieczki znajduje się jeszcze jeden rezerwat, Rezerwat ścisły leśny „Olszyna” o pow. 19,18 ha, obejmujący lasy olszowe, porastające pdn. brzeg jez.Łebsko.

Wychodzimy z lasu i wchodzimy do zabudowań wsi Gać (ok. 11,0 km). Możemy, po odpoczynku we wsi powrócić drogą przez las, prowadzącą do wsi Stęknica (ok. 9,0 km) i dalej szosą do Lęborka (ok. 5,0 km).

W pobliżu wsi, na półwyspie jez.Łebsko znajduje się rezerwat ścisły faunistyczny „Gackie Lęgi” o pow. 194 ha. Jest uboższy od pozostałych rezerwatów ornitologicznych ze względu na słabiej rozwiniętą linię brzegową i osuszenie okolicznych łąk. Wstęp do rezerwatu jest zabroniony.

Kontynuując wycieczkę, opuszczamy wieś Gać, przechodzimy przez mostek na rz. Łebie, wędrujemy przez łąki, wzdłuż zagajnika do kolejnego mostu na Starej Łebie. Po drodze mamy okazję obserwować z prawej strony lśniące w słońcu nad płaszczyzną jeziora jasne pasma wydm ruchomych.

Zbliżamy się do wsi lzbica (ok. 13,5 km). Z Izbicy szlak żółty wiedzie nas do wsi Lisia Góra (ok. 15,5 km). Droga tu nieco wznosi się. w pewnym miejscu nawet do wys. ponad I Om. co daje możliwość podziwiania pięknych widoków przymorskiego jeziora i wydm ruchomych na jego przeciwległym brzegu. Wędrujemy w kier. na zach. pośród rozciągających się z lewej strony pięknych torfowisk i wrzosowisk. To tzw. Ciemińskie Bagna. Z prawej zaś strony Rezerwat florystyczny i ornitologiczny „Ciemińskie Błota” o pow. 201 ha. Tworzy go pas szuwarów i żyznych ląk. Dobre warunki gnieżdżenia znajdują tu rzadkie gatunki ptaków, jak żuraw, derkacz, lelek oraz ptaki drapieżne błotniak i kania, spotykany jest też żerujący orzeł bielik. Dochodzimy do mostu na rz. Pustynce i udajemy się do wsi Kluki (ok.20 km). To stara osada rybacka, której nazwa wzięła się od nazwiska Klück, które pod koniec XIX w. nosiło tu 29 rodzin. Język i tradycje słowiańskie utrzymywały się tu najdłużej. We wsi Kluki warto zatrzymać się na dłużej, by odpocząć i zwiedzić Skansen Słowiński, w skład którego wchodzi kilkanaście budynków mieszkalnych i inwentarskich oraz poznać życie i kulturę społeczności słowińskiej.

Opuszczamy wieś Kluki, wędrując szosą w kier. zach. Po drodze mijamy dobrze utrzymany stary cmentarz z obeliskiem poświęconym mieszkańcom wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej i grobami z zachowanymi płytami i krzyżami. W lesie z lewej strony znajduje się Rezerwat ścisły glebowo-florystyczny „Moroszka” o pow. ok. 57 ha, obejmujący fragment boru bagiennego, torfowisko wysokie i brzezinę bagienną. Jest to największe w Polsce stanowisko maliny moroszki. Z prawej strony w odl.1,5 km Rezerwat ścisły leśny „Klukowe Buki” o pow. ok. 76 ha, charakteryzujący się dużym zróżnicowaniem zespołów leśnych. Gleby i urozmaicone ukształtowanie terenu sprawiły, że występują tu fragmenty buczyny pomorskiej, starodrzew bukowo-dębowy, brzeziny bagienne.

Dochodzimy do wsi Łokciowe, następnie do wsi Smołdziński Las (ok 25 km). Ok. 3,5 km na płn. znajduje się Czołpińska Wydma z latarnią morską Czołpino. Idziemy drogą w kierunku wsi Smołdzino, mijając łąki, a na małym odcinku las. Szlak żółty łączy się z czarnym szlakiem łącznikowym, prowadzącym ze Smołdzina do Jez. Dołgiego Wielkiego i do plaży morskiej.

Wchodzimy do zabudowań Smołdzina (ok. 29 km). Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1281 r., kiedy podarowano ją klasztorowi w Białobokach. W 1291 r. książę pomorski Bogusław IV przekazał wieś klasztorowi w Oliwie. W1. 1329-41 należała do zakonu krzyżackiego, a od 1546 r. do rodu Świętoszów von Tessen. Od 1622 r. ziemia smołdzińska przypadła ostatniej z rodu Gryfitów, Annie de Croy, która pod koniec życia osiadła tu na stałe. Położyła ona duże zasługi w ratowaniu kultury i języka słowińskiego. Z jej inicjatywy w 1632 r. zbudowano we wsi kościół, w którym pracował pastor Michał Mostnik, wydający w jęz. słowińskim kazania, śpiewniki, modlitewniki. Dzięki niemu mowa słowińska przetrwała do końca XIX w. (ostatnie kazanie w języku słowińskim wygłoszono w miejscowym kościele w 1883 r.).

Zwiedzając kościół w Smołdzinie warto zwrócić uwagę na medaliony z portretami Anny de Croy i jej syna Ernesta Bogusława, umieszczone na skrzydłach ołtarza. W stropie znajduje się 49 obrazów z pierwotnej budowli kościoła rozbudowywanego w 1823 i 1874 r. Jest tu również dzwon gdański z 1706 r. i dwa lichtarze z herbem Gryfitów z 1637 r.

W Smołdzinie warto też zwiedzić Muzeum Przyrodniczo-Leśne, zapoznające turystów u ukształtowaniem rzeźby Parku, rozmieszczeniem rezerwatów, ukazującym sporo interesujących eksponatów roślin t zwierząt oraz procesy i zjawiska zachodzące na wydmach. We wsi znajduje się ponadto późnoklasycystyczny dworek z I poi. XIX w., kilka podworskich budynków gospodarskich z ok. 1880 r.,grodzisko słowiańskie z XII w. (500 m za cmentarzem), z dobrze zachowanymi wałami i fosami oraz pomnik żołnierzy Armii Radzieckiej, poległych w walce o Smołdzino.

Od Muzeum Przyrodniczo-Leśnego szlak żółty wiedzie w kier. rz. Łupawy i po minięciu mostu ul.Daszyńskiego, obok stacji CPN, przez bramę wejściową z lewej strony kieruje się na wzgórze Rowokół (115 m). Wzgórze ma 4 km długości u podstawy i ponad 1 km szerokości, porośnięte jest lasem mieszanym.

W okresie kultu pogańskiego Rowokół był świętą górą Słowińców. Po wprowadzeniu chrześcijaństwa na wzgórzu zbudowano kaplic pod wezwaniem św.Mikołaja, patrona rybaków, marynarzy i korsarzy, która w okresie reformacji została rozebrana (ok.1530 r.). Na szczycie Rowokołu rozpalano ognie, które wskazywały żeglarzom drogę do portu. Dziś stoi tu wieża widokowa, z której roztacza się malownicza panorama całego Parku: jezior przymorskich, rozległych lasów i łąk, meandrów rz.Łupawy i wydm nadmorskich.

Po zwiedzeniu góry Rowokół wędrujemy szlakiem żółtym wzdłuż lewego jej stoku, przez bory sosnowe, w których występuje także bażyna czarna. Stosunkowo diugi odcinek drogi prowadzi przez łąki i pola do położonej na deluwialnych wzniesieniach, stromo opadających ku jez. Gardno, wsi Gardna Wielka (ok. 37,0 km). Wzmianki o niej pochodzą już z XII w. Był to gród kasztelański. Książę pomorski Świętopełk założył tu pierwszą w regionie słowińskim parafię. Kazania w języku polskim wygłaszano nawet po wprowadzeniu protestantyzmu. Duże zasługi w tym zakresie położył pastor Blanceniusz, który w 1584 r. przełożył na język polski luterańską postyllę. W XII w. Gardna Wielka posiadała prawa miejskie; utraciła je w krótkim czasie wraz z upadkiem grodu. Zabytków tu niewiele, ponieważ zniszczył je wielki pożar w 1912 r.

W Gardnie Wielkiej kończy się szlak południowy. Powrót do Łeby: aut.PKS do szosy Słupsk-Puck i dalej autobusem relacji Słupsk-Łeba.