Subwencja wyrównawcza ("janosikowe")
W dniach 31 stycznia 2013 r., 26 lutego 2013 r. i 4 marca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny wydał trzy orzeczenia dotyczące tej problematyki (odpowiednio: wyrok o sygn. akt K 14/11, postanowienie sygnalizacyjne o sygn. akt S 1/13, wyrok o sygn. akt K 13/11). W orzeczeniach tych – w szczególności w postanowieniu sygnalizacyjnym i wyroku z 4 marca 2014 r. – Trybunał wskazał na rażące wady systemu tzw. poziomego wyrównywania dochodów jednostek samorządu terytorialnego, prowadzące do dysfunkcjonalności tego mechanizmu i w konsekwencji do naruszenia zasad solidarności i sprawiedliwości społecznej. Jednocześnie Trybunał podkreślił potrzebę wprowadzenia zmian, reformujących ten system, przy czym wskazał główne kierunki, w których powinny podążać te zmiany. Ponadto, w postanowieniu sygnalizacyjnym o sygn. akt S 1/13 Trybunał poinformował, że jeżeli do takich zmian nie dojdzie, to sprawa będzie mogła zostać ponownie poddana kontroli TK. Wskazane wyżej orzeczenia TK nie zostały wykonane. Za wykonanie orzeczenia nie sposób bowiem uznać ustawy z dnia 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. 2014 poz. 1574). Ustawa ta wprowadziła „kosmetyczną” modyfikację zasad naliczania i pobierania tzw. „janosikowego” tylko na jeden rok i wyłącznie w odniesieniu do województw. Pominięto więc – wbrew jednoznacznym zaleceniom Trybunału Konstytucyjnego – inne jednostki samorządu terytorialnego.
Należy dodać, że aktualnie w TK na rozpoznanie oczekuje kilkanaście wniosków rad powiatów. Jest to sprawa połączona z K 34/14, K 35/14, K 36/14, K 37/14, K 38/14, K 39/14, K 40/14, K 41/14, K 42/14 pod wspólną sygnaturą K33/14 o zbadanie zgodności art. 30 ust. 1 w zw. z art. 22 ust. 3-5, art. 23, art. 23a i art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego z preambułą (zasadą solidarności) oraz z art. 2 (zasadą sprawiedliwości społecznej), a także z art. 167 ust. 1, 2 i 4 w zw. z art. 166 ust. 1 Konstytucji RP w związku z art. 9 ust. 1, 2 i 5 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 roku.
Podmiotami inicjującymi postępowanie są: Rada Powiatu w Legionowie, Rada Powiatu Piaseczyńskiego, Rada Powiatu Pruszkowskiego, Rada Powiatu Mikołowskiego, Rada Powiatu Gdańskiego, Rada Powiatu Otwockiego, Rada Powiatu Wołomińskiego, Rada Powiatu Warszawskiego Zachodniego, Rada Powiatu w Poznaniu, Rada Powiatu Grodziskiego, Rada Powiatu Polkowickiego
Dane finansowe zawarte w tych wnioskach powiatów świadczą o rażącej wadliwości i niesprawiedliwości obecnie obowiązujących przepisów. Wykazano tam bowiem, że tzw. „janosikowe” tak naprawdę płacą najbiedniejsze powiaty w kraju, dofinansowując tym samym powiaty bogatsze – a to całkowicie przeczy idei, jaka powinna przyświecać tzw. „janosikowemu”.